De stille kracht achter digitale transformatie: menselijk leiderschap

Digitale transformatie wordt vaak aangevlogen als een technologisch vraagstuk: nieuwe tools, slimme processen, strak geplande roadmaps. Maar wie de praktijk kent, weet dat het succes nooit alleen in de systemen zit – en bijna áltijd in mensen. Zonder draagvlak, vertrouwen en betrokken leiderschap blijft verandering een papieren werkelijkheid.

Hoe bouw je nu eigenlijk een klimaat waarin mensen mee durven, kunnen én willen veranderen? We spreken erover met Maarten Stevens, verandermanager bij STARC. Een nuchter en eerlijk gesprek over weerstand, communicatie, leiderschap en de menselijke kant van verandering, zónder te vervallen in abstracte theorieën. Kortom, de realiteit achter digitale transformatie.

Het begint met een eerlijk gesprek

Veranderen begint met een eerlijk gesprek en elkaar echt begrijpen, weet Maarten uit ervaring. Met vragen stellen en blijven doorvragen. “En eerlijk, dat kan best confronterend zijn.” Met een glimlach: “Aan de andere kant: als je het antwoord niet wilt horen, moet je de vraag niet stellen. Maar dan weet je één ding zeker: verandering komt niet of nauwelijks van de grond.” Daarom loopt Maarten het liefst rond op de werkvloer. “Ontdek hoe je mensen erin zitten, wat ze spannend vinden en waar ze tegenaan lopen. Zo bouw je het vertrouwen op dat nodig is om samen iets nieuws te durven proberen.”

Want “verandering lukt alleen wanneer mensen zich gehoord voelen”, stelt Maarten. “Je kunt nog zo’n strak plan hebben, maar als mensen het ‘waarom’ niet begrijpen of zich niet gezien voelen, dan gebeurt er niks.” Even vragen hoe hun weekend was lijkt niet direct zinvol. Maar uit Maartens ervaring volgt het echte gesprek daarna vanzelf. “De weerstand echt begrijpen, daar gaat het om.”

Weerstand als vertrekpunt

In plaats van weerstand te willen overwinnen of vermijden, stelt Maarten voor het juist als startpunt te gebruiken. “Wanneer mensen zich verzetten tegen verandering, is dat waardevolle informatie. Het zegt iets over wat ze nodig hebben, waar ze bang voor zijn of wat eerder niet goed is gegaan.” Door ruimte te geven aan die weerstand ontstaat er vertrouwen en daarmee de mogelijkheid tot echte verandering. “Ik luister, stel vragen en nodig ze uit om mee te denken. En juist die kritische stemmen geef ik een plek in het projectteam. Als zij meebewegen, neemt de rest vanzelf een stap mee. Weerstand is dus niet per definitie problematisch, het is juist het beginpunt van beweging.”

En dat is essentieel bij digitale transformatie: weerstand tegen systemen of processen is vaak een dekmantel voor onzekerheid over rolveranderingen, baanzekerheid of kennisachterstand. Maarten: “Door die onderstroom bespreekbaar te maken, ontstaat duurzame adoptie.”

Een plan dat leeft

Toch is luisteren alleen niet genoeg. Een digitale transformatie vraagt om structuur en dus ook om een goed plan. “Zonder plan heb je geen richting”, zegt Maarten. “Je moet als organisatie weten waar je naartoe werkt, wat er precies verandert en wanneer die verandering plaatsvindt.” Een goed veranderplan biedt overzicht en houvast – zowel voor de uitvoerenden als voor het management.

Maar Maarten waarschuwt ook voor de valkuil van plannen om het plannen. “Een plan dat alleen op papier bestaat, doet niets. Je moet het laten leven in de organisatie. Dat vraagt om openheid, durven benoemen waar het schuurt en eerlijk zijn over wat er mis kan gaan. “Als management moet je zeggen: dit is de koers, dit is waarom we dit doen – en we weten dat het spannend is. Maar we doen dit samen.”

Dat betekent ook dat je voortdurend toetst of het plan nog klopt, of iedereen nog mee is, en of er ruimte is voor aanpassing als de situatie verandert.” Hij werkt daarom altijd met een communicatiematrix waarin staat wie wanneer wat communiceert.

Maak het tastbaar

Maarten gelooft sterk in het creëren van kleine overwinningen. “Verandering is zelden een rechte lijn omhoog. Je moet blijven communiceren, blijven luisteren, blijven terugkoppelen. En successen? Die moet je vieren. Gewoon, letterlijk taart op tafel bij het behalen van de eerste milestone. Het werkt echt.” Daarmee geef je mensen het gevoel dat hun inzet telt. Dat ze onderdeel zijn van het geheel.

Sense of urgency: niet dwingen, maar wel duidelijk zijn

Verandering vraagt tijd – maar ook duidelijkheid. “Soms moet je mensen helpen inzien dat het oude echt gaat verdwijnen”, zegt Maarten. “Dat betekent niet dat je mensen pusht, maar je maakt wél helder wat er komt. En dat zij zelf de keuze hebben om daarin mee te bewegen.”

Volgens hem hoort daar ook een stuk persoonlijke verantwoordelijkheid bij. “Je geeft mensen de kans om zich voor te bereiden. Trainingen, coaching, ruimte om te wennen. Maar daarna moet je ook zeggen: het is tijd. We gaan nu over op een nieuw systeem en een nieuwe manier van werken.”

Menselijkheid als versneller van verandering

Tot slot is er een heldere boodschap die Maarten wil meegeven aan organisaties die aan de vooravond van een digitale transformatie staan: “Verklein het gat tussen management en uitvoerenden. Niet door alles plat te slaan, maar door oprecht contact te maken. Mensen zijn geen obstakels; ze zijn de sleutel. Luister, begrijp, verbind. Dan komt die verandering echt op gang.”

Digitale transformatie vraagt om meer dan nieuwe systemen of slimme data-oplossingen. Het vraagt om leiderschap, vertrouwen en een aanpak die recht doet aan de mensen die het moeten waarmaken. Benieuwd hoe je dit binnen jouw organisatie aanpakt? Spar vrijblijvend met Maarten Stevens over het verandermanagement-aspect van digitale transformatie.

Plan een adviesgesprek