Digitalisering in de bouw vraagt om samenhang

De bouwsector houdt al decennialang vast aan vertrouwde werkwijzen. Toch zijn er de afgelopen jaren flinke stappen gezet op het gebied van digitalisering. Papieren bouwtekeningen zijn vervangen door tools als CAD en BIM, meetlinten maken plaats voor drones en laserscanners, monteurs vullen hun werkbonnen in op tablets en inspecties worden steeds vaker uitgevoerd met sensoren en slimme camera’s.

De stap van digitalisering naar echte transformatie

Digitalisering is dus allesbehalve nieuw in de bouw. Maar waarom staat digitale transformatie dan nu zo hoog op de agenda? “Omdat het geen keuze meer is, maar noodzaak. Digitaliseren is een eerste stap. Pas wanneer processen, mensen en data goed op elkaar zijn afgestemd, ontstaat duurzame transformatie”, zegt Christiaan van Kouwen, oprichter van STARC — een in Utrecht gevestigd adviesbureau dat bouworganisaties begeleidt in de transitie naar toekomstbestendig werken. Want de bouw mag dan traditioneel zijn — dat maakt de ruimte voor transformatie des te
groter.

De urgentie in cijfers

De cijfers onderstrepen waarom digitale transformatie geen nice-to-have meer is. Uit onderzoek van ABN AMRO blijkt dat faalkosten in de bouwsector in de praktijk vaak oplopen tot 10 à 20%. Op een jaarlijkse sectoromzet van zo’n € 90 miljard gaat het dan om miljarden aan verspilling. Tegelijkertijd blijft de productiviteit achter: McKinsey berekende al in 2017 dat de wereldwijde bouwsector gemiddeld slechts 1% productiviteitsgroei per jaar laat zien. “Als je ook maar een paar procent van die faalkosten weet terug te dringen, creëer je enorme ruimte — voor innovatie, betere marges én meer aandacht voor mensen”, zegt Van Kouwen.

Van losse tools naar blijvende verandering

De sector luistert naar de cijfers en investeert massaal in digitalisering. Van Kouwen begrijpt die keuze: “Maar ondanks de goede intenties en forse IT-budgetten, blijkt dat deze inspanningen vaak niet leiden tot échte verandering. Wat ontbreekt is samenhang. Zonder heldere visie en integrale aanpak leidt digitalisering al snel tot wat in de sector bekendstaat als ‘pleisters plakken’: losse applicaties zonder onderlinge afstemming.”

Marc van den Boogaard, oprichter van STARC, ziet het in de praktijk dagelijks gebeuren: “Organisaties bouwen hun hele procesarchitectuur op losse systemen, zonder dat iemand nog durft te sleutelen aan de kern. Helaas zien we dat vaker gebeuren — alles zit zo vast aan elkaar, dat je het niet meer durft los te trekken.” En precies dáár wringt het. Want digitaliseren is iets anders dan transformeren. Van den Boogaard:

“Digitalisering is alleen de stap van analoog naar digitaal. Maar digitale transformatie gaat een stuk verder: het betekent anders denken, anders organiseren, anders samenwerken. Het is het verschil tussen werken met data en daadwerkelijk sturen op data.”

Transformatie begint bij mensen

STARC verwacht dat rond 2030 datagedreven werken de norm wordt — mede door veranderende regelgeving en contractvormen die steeds meer vragen om onderbouwing met data. Maar succes hangt
niet alleen af van technologie. “Je kunt de beste tools hebben, maar als mensen ze niet gebruiken, verandert er niets”, zegt Van den Boogaard. Daarom vraagt transformatie om serieuze investeringen: in
processen, systemen en vooral in mensen. “Die investering betaalt zich snel terug in de vorm van minder faalkosten, sterkere prestaties in aanbestedingen, meer winst en meer werkplezier”, voegt Van Kouwen toe. En er is haast bij. In veel bouwbedrijven gaat binnen tien jaar het merendeel van het personeel met pensioen. “Die kennis moet je nu borgen”, aldus Van Kouwen. “Door data slim te gebruiken en systemen goed in te richten.

Data als stuurkracht

Digitale transformatie vraagt om meer dan techniek. Bouworganisaties hebben behoefte aan mensen die én de sector begrijpen, én weten hoe je data slim inzet in processen. In de praktijk ontbreekt die combinatie vaak. “Veel IT- consultants missen specifieke kennis vanbouwprojecten, terwijl bouwkundigen juist weinig ervaring hebben met datagedreven werken. Het gevolg: een kloof tussen technologische mogelijkheden en wat er op de werkvloer echt werkt”, benadrukt Van
Kouwen.

“Wij richten ons juist op die verbinding”, zegt Van den Boogaard. “Tussen de praktijk in de bouw en de inzet van dat en technologie. Onze mensen combineren proces- en vakkennis uit de bouw met expertise in data, automatisering en verandering. En dat is nodig voor blijvend
resultaat.”

Met een team van dertig professionals, en groeiend, ondersteunt STARC organisaties
in de bouw- en energiesector bij hun digitale transformatie. Van Kouwen: “Bouwen aan gezondere organisaties binnen de fysieke leefomgeving, zodatorganisaties ook in de toekomst effectief kunnen inspelen op maatschappelijke en technologische veranderingen. Dat is waar we voor staan.”

Dit artikel is eerder verschenen in het FD: https://issuu.com/contentway/docs/vastgoed_bouw

Plan een adviesgesprek